BİZİM “DOĞRU” DİYE, BİLDİĞİMİZ “YANLIŞ”LARIMIZ -1-

 

“Kim Olursan Gel Gel” Mevlana´nın mı?

İnsan yeni şeyler öğrendikçe, eski bildiklerinin yerine yenisini koyuyor. Öğrenmek için de okumak, bilgi dünyasında keşfe çıkmak ve bol bol notlar almak gerekmektedir. Covit illetinden dolayı evlerimize kapanmamız, üç bine varan kitaplarımın arasında gezinip eski bilgi kırıntılarını araştırmam için bir fırsat oldu.
Bugünkü yazımın başlığını “Bizim “Doğru” diye, bildiğimiz “Yanlış”larımız” şeklide koymamın sebebi aklımızda yer eden önyargıları değiştirmek ve gerçeği aramak içindir.

Bunlardan ilki Mevlana´ya ait olduğu sanılan bir rübayidir. ”Yazılanından Başkalarının da Okuyacağı MEKTUPLAR” adlı deneme 20 Ocak 1993 Ankara Başak Yayınları kitabında değerli araştırmacı yazar Vecihi Timuroğlu bu konuya değinmiş aklımda yer etmişti. Daha sonra okuduğum ve İnternetten videolarını izlediğim, aşağıda isimlerini vereceğim akademik çevreler ve yazarlardan da aynı bilgileri aldığım için açık yüreklilikle yazma gereği duydum.

Mevlana Celaleddini Rumi ye ait olduğunu sandığımız evrensel hümanist hoş görülü görüşler içeren rubainin Farsçası ve Türkçesi şöyledir;
“Bâz â bâz â her ân çi hestî bâz â
Ger kâfir u gebr u but-perestî bâz â
În dergeh-i mâ dergeh-i nevmîdî nîsti
Sad bâr eger tevbe şikestî bâz â”

“Yine gel, yine gel! Kim olursan ol, yine gel!
Kâfir, mecûsî, putperest olsan da yine gel!
Bu bizim dergâhımız ümitsizlik dergâhı değildir.
Yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel!”

Bahsi geçen rubainin ona ait olmadığını yazar Vecihi Timuroğlu kitabının “Dergi Notları” başlıklı yazısında “Bâzâ bâzâ her ân çi hestî” diye başlayan rubai ona ait değildir.” Dedikten sonra Mevlana´nın köylüyü aşağılamasından da bahsederek Yunus´un köylüye sahip çıkmasını anlatarak ”Mektubat´ında onun Moğulcu olduğunu gösteren kanıtlar vardır.” demektedir. Ayrıca “Mevlânâ´yı öğrenmek için Eflâki´yi okumaya bayılıyorum” demektedir *(1)

Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi sayı 24 Yıl 2009 75-80 sayfalarında yer alan Doç Dr. Yakup Şafak´ın “Mevlânâ´ya Atfedilen “Yine Gel…” Rubâîsine Dair “ başlıklı da yazısında;
“Gel, gel, ne olursan ol, yine gel” Mevlânâ´ya nispet edilen ve en çok iktibas olunan şiirlerden birisidir. Bununla birlikte, bu dörtlük otantik olarak Mevlânâ´ya nispet edilmemekte ve onun kaynağı tam olarak bilinmemektedir.

Araştırmalarımız sonrasında ulaştığımız sonuç, bu rubainin aynı zamanda Ebû Said-i Ebu´l-Hayr ve başka bazı sufi şairlere de nispet edildiğidir. Dolayısıyla bu rubainin yazarının kim olduğuna ilişkin net bir bilgiye sahip değiliz.” Demektedir…
Mevlânâ´ya nispet eden ilim adamımız Abdülbaki Gölpınarlı´nın da rolü olduğu malûmdur. Gölpınarlı, Mevlânâ Celâleddin (İstanbul,1951) ve Mevlânâ´dan Sonra Mevlevîlik (İstanbul, 1953) adlı eserlerinde söz konusu rubâîden bahsetmezken onu, 1964 yılında neşrettiği rubâîler tercümesine –çeviriye esas aldığı yazmada bulunmamasına rağmen– katmış ve şu açıklamayı yapmıştır:
“Bu rubâînin Baba Afdal-i Kâşî´ye ait olduğunu söyleyenler varsa da, onun neş´esine uymadığı gibi çağında yazılmış bulunan ve Nûr-i Osmanî kütüphanesinde bulunan rubâîlerinin arasında da yoktur. Konya Mevlânâ Müzesi Kütüphanesi´nde 2106 numarada kayıtlı bulunan ve başıyla sonu sonradan eklenmiş olan, müntehabât diyebileceğimiz Divan nüshasının son yaprağında, son rubâî olarak bu rubâî yazılıdır…


Mevlânâ ve Mevlevilik konusunda ülkemizde yetişen en önemli ilim adamlarından biri olan ve bu alandaki hizmetlerini daima takdirle, şükranla andığımız merhum Gölpınarlı´nın zaman zaman ilmî disiplinden koparak duygusal davrandığını, üslûbuna dikkat etmeyip, yanlış anlamalara sebebiyet verdiğini biliyoruz.

Maalesef bu konuda da öyle olmuş, kendisi büyük birikimine ve vukufuna rağmen iyi bir araştırma yapmadan, zayıf delillerle ve kendi tahminleriyle bu rubâîyi Hz. Mevlânâ´ya ısrarla nispet etmiş, ondan sonra da Mehmet Önder gibi takipçilerinin desteği ile tartışmalar sürüp gitmiş; birçok konuda olduğu gibi, mesele ilmî zeminlerde, serinkanlılıkla ele alınmak yerine kamuoyuna mâl edilmiş, yıllarca çatışma ve polemik konusu yapılmıştır.

Sonuç olarak mevcut verilere göre bu rubâî, Mevlânâ ve Baba Efdal´den iki asır önce yaşamış olan Ebû Said´in fikirlerine ve üslûbuna daha uygun düşüyorsa da onun, kaynaklar itibariyle Baba Efdal´e nispeti daha kuvvetli görünmektedir.
Mevlânâ´ya ait olması ise çok zayıf bir ihtimaldir. Rubâîlerde özellikle mahlas bulunmamasından doğan karışıklık sebebiyle, güçlü deliller olmaksızın bir rubâî, “kesin olarak şu şaire aittir” denemez.(2)

Selçuklu dönemine ait birçok olayı aydınlatan kitapları ve konuşmalarıyla tanıdığımız ve 'Ahi Evren- Mevlânâ Mücadelesi' isimli eserin yazarı Prof. Dr. Mikal Bayram hocamızın bu konuda çok sayıda videosunu izleyerek konuya vakıf olmaya, o dönemi detaylarıyla öğrenmeye çalıştım.
Değerli Prof. Dr. Mikail Bayram hocamızın bu konudaki çalışmaları övgüye değerdir.

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap ve Fars Dilleri Kürsüsünden hocası olan Prof. Dr. Tahsin Yazıcı´nın önermesiyle Konya´ya gelip, Yusuf Ağa Kütüphanesi başta olmak üzere yörede bulunan kütüphanelerdeki çok sayıda “Farsça, Arapça, Osmanlıca el yazması” eserleri tarayıp elden geçiren - yaklaşık 130 bin kitabı tarayan- Prof. Dr. Mikal Bayram hocamız Mevlana´nın Moğol taraflısı ve Şemsi Tebrizi´nin de Moğol taraflısı hatta “ajanı” olduğunu, Mevlana´nın Şems´le tanışana kadar şiir yazmadığını, 39 yaşından sonra şiire yöneldiği, Bu Rübai´nin aslının da Mevlanaya ayit olmadığını, yanlış tercüme edildiğini “Yine gel, yine gel” şeklinde değil de “Tövbe et gel, tövbe et gel” şeklinde olduğunu, ayrıca Nasreddin Hoca olarak bildiğimiz kişinin aslında Ahiliğin kurucusu ve önderinin Ahi Evran olduğunu … belirtmiştir. (3)

Yine bir başka kaynakta; Mevlâna Araştırma Merkezi Müdürü: Doç. Dr. Nuri Şimşekler 09 Ocak 2014 Perşembe Günü konyahaberler.com a verdiği demeçte “Öncelikle net olarak belirteyim ki Mevlâna bizim anladığımız şekilde batılı düşüncesinin dikte ettiği bir hümanist değildir.” “Ne Olursan Ol Gel Sözü Mevlâna´ya Ait Değil “ diyerek son noktayı koymuştur.(4)

15/12/2013 tarihli radikal.com.tr de Tarihçi, gazeteci yazar Ayşe Hür ” Mevlana hakkında yanlış bildiklerimiz” yazısında “Bu dizeler Mevlana Celaleddin Rumi´ye atfedilir, ama bu doğru değildir. Ziya Paşa´nın topladığı Harabat adlı antolojide bu rubai, Orta Asyalı Sufî şair Ebu Said Fazlullah bin Ebu´l-Hayr´a ait olarak kaydedilmiş. Üstelik Ebu´l Hayr´ın daveti İslam´a değilmiş. Yanlış bilgi, Konya Mevlana Dergâhı´nın kütüphane memuru Necati Bey´in, bu rubaiyi araştırmadan ‘Mevlana rubaisi´ diye etrafa yaymasından kaynaklanmış.”

“Söz edebi kimliğinden açılmışken birkaç başka yanlışı daha düzeltelim. 1258-1273 yılları arasında iki yıl bir duraklama hariç 13 yılda yazılan 25.618 beyitlik Mesnevi´nin sadece ilk 18 mısraını (‘Mesnevi´nin Fatihası´ denilen bölümü) Mevlana yazmış, geri kalanı o söylemiş, son halifesi Çelebi Hüsameddin ve diğer dostları yazmıştır.” Demektedir.(5)

Ayrıca başka bir kaynakta da Prof. Dr. Mehmet Kanar´ın titiz çevirisiyle Türkçemize ilk kez yayınlanan Rubailer / Ebu Said Ebu-l Hayr Şule Yayınları kitabın tanıtımını yaparken de “Mana sultanı Mevlana Celaleddin-i Rumi´ye nispet edilen ve adeta onunla özdeşleşen bir rubai vardır ki onun sahibinin Mevlana değil Ebu Said Ebu-l Hayr olduğunu pek az kişi bilir.” Şeklinde tanıtım notunu düşmüşlerdir (6)

Son söze gelince; Burada yazdığım konu şahsımın kendine ait imal ettiği bir fikri olmayıp, yaptığım araştırmalar sonucu değişik çevrelerin, konusunda uzman kişilerin, akademik şahsiyetlerin belgeli görüşleridir.

Atalarımızın bir sözü var “Delinin biri bir kuyuya bir taş atmış, Kırk akıllı uğraşmış çıkaramamış diye “ “Eğer bu taşı akıllı biri atmışsa vay başımıza gelene”
DERLEYEN VE YAZAN; İsmail Aydoğmuş
KAYNAKÇA
TİMUROĞLU Vecihi – “Yazılanından Başkalarının da Okuyacağı MEKTUPLAR” deneme 20 Ocak 1993 Ankara Başak Yayınları sayfa: 86-89 *Yazının 1970- 1980li yıllarda Somut Dergisi´nde çıkan yazılarından olması muhtemeldir.
ŞAFAK Yakup - Mevlânâ´ya Atfedilen “Yine Gel…” Rubâîsi´ne Dair“ - Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 24 Yıl 10 (2009) sayfa 75-80
BAYRAM Mikail - Ahi Evren (Nasreddin Hoca) -Mevlana Mücadelesi (22.03.2014)
https://www.youtube.com/watch?v=z59902DaGug&t=1348s
Mevlâna Araştırma Merkezi Müdürü: Ne Olursan Ol Gel Sözü Mevlâna´ya Ait Değil http://www.konyahaberler.com/konya/mevlna-arastirma-merkezi-muduru-ne-olursan-ol-gel-sozu-mevlnaya-ait-degil-h11605.html
HÜR Ayşe - Mevlana hakkında yanlış bildiklerimiz Radikal 15/12/2013A+ A-
http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayse-hur/mevlana-hakkinda-yanlis-bildiklerimiz-1166260/
KANAR Mehmet - RUBAİLER / Ebu Said Ebu-l Hayr Şule Yayınları 1. Baskı 2013-11-01

 


İsmail AYDOĞMUŞ

CHP'li DEMİR: "BİZ HAZIRIZ"

CHP’Lİ BÜLBÜL: GERÇEKTEN EKONOMİDE TARİH YAZDILAR

Demokrat Partili İlay Aksoy: Hükümet HÜDA-PAR Üzerinden SADAT'a mı Görev Veriyor?

VEKİL ADAYI DEMİR: GEÇEN SENEDEN HİÇBİR DERS ALMAMIŞIZ!

NUŞİREVAN ELÇİ "TÜRKİYE’DE ANLAYIŞ DEĞİŞECEK"

Kadının Meclisteki Temsili Artırılarak, Yönetimde Söz sahibi Olması Sağlanacak”

CHP’Lİ YALIM: KONYA’DA BULUNAN TOKİ EVLERİ DEPREMZEDELERE VERİLSİN

BTP Teşkilatlarındaki Deprem Kayıplarını Genel Başkan Hüseyin Baş Açıkladı.

Para Varsa Kanal İstanbul’a Değil, İstanbul Depremine Hazırlık İçin Harcayalım

AK PARTİLİ TÜZÜN: BİLGİ KİRLİLİĞİNE DİKKAT EDELİM: DEVLET MİLLETİNİN YANINDA!

Finans Uzmanı Murat Özsoy: "Bankalar Kredi Musluklarını Açacak"

Depremzede Kiracı Ev Sahibinden Tazminat Talep Edebilir

Bayrampaşa Belediyesi’nden 3 Bin 283 Öğrenciye Burs

Dijital Mağazaların 21 Aralık’ta Ciro Beklentisi 10 Milyar TL.

Başkan Vergili bu Kez de Öğrencileri Sevindirecek

FİNANS UZMANI MURAT ÖZSOY AÇIKLADI: KREDİLERE SINIRLAMA MI GELİYOR?

CEP YAKMAYAN GEMİ TURLARINA ÇIKMAK ARTIK DAHA KOLAY!

BEYLİKDÜZÜ´NDE GERİ DÖNÜŞÜM İŞÇİLERİNE ÖRNEK PROJE

BU KIŞ DİŞLERİNİZİ NASIL SAĞLIKLI TUTARSINIZ

Yüksek Aidata İtiraz Edebilirsiniz

"Bu Seçim Türkiye’yi Yönetenlere Bir Dur Deme Seçimidir"

Türkan Şoray ve Fatma Girik Parkı Törenle Açıldı

Akademisyen Kıratlı'dan Muhtar Çiğdem Özkan'a Ziyaret

ÇANAKKALE GEÇİLMEZ SATRANÇ TURNUVASI TAMAMLANDI

Ersin Tatar, YYÜ Gaziosmanpaşa Hastanesi'nde Tedavi Gören KKTC Vatandaşlarını Ziyaret Etti.

ABP' nden Türkiye'ye Birlik Mesajı: "Biz Varız, Birlikte Güçlüyüz"

“AKP’nin Seçimden Sonraki Hedefi Anayasa Değişikliği…”

BAŞKAN ÇALIK İLK SAHURUNU KOMŞULARIYLA YAPTI

Büyükçekmece Belediyesi’nden Çakmaklı Mahallesi’ne Benzersiz Tesis

BAŞKAN ADAYI ÜNAL'DAN RAMAZAN AYI MESAJI!

SPOR AKADEMİSİ KAYITLARI BAŞLADI

BEYLİKDÜZÜ’NDE “ÖDÜLLÜ BOWLİNG TURNUVASI” HEYECANI

RECEP TÜRKOĞLU SPOR SALONU BAYRAMPAŞA´DA AÇILDI

Büyükçekmece Körfezi Açık Deniz Yüzme Yarışı Nefesleri Kesti

Sultangazili Gençler Aydın-Efeler Kampı´nda Doyasıya Eğlendi

RUMELİ KAVAĞINI BİR ALT LİGE YOLLAYAN P.KÖPRÜLÜSPOR SÜPER LİGE DEVAM DEDİ...

Trabzonspor Taraftarı Kulüpleri İçin Yürüyecek

Büyükçekmece 2022 Yılına 22 Ihlamur Ağacı Dikerek Girdi

AMPUTE FUTBOL MACI DOSTÇA BITTI : 1 - 1

MASA TENİSİ TURNUVASI´NDA KIYASIYA MÜCADELE

Apple Watch İle Çocuğunuzun Nerede Olduğunu Gösteren Uygulama

Klasik Otomobil Tutkunları Büyükçekmece´de Buluştu

MODA FOTOĞRAFÇILIĞINA İLGİ DUYANLAR İÇİN ÖNEMLİ İPUÇLARI

BEYLİKDÜZÜ´NDE SANAL GERÇEKLİK DENEYİMİ

İŞ DÜNYASINDA BAŞARIYI GARANTİLEYEN YAZILIM!

Teknolojinin Kadın Liderleri Doruk´ta Yetişiyor

100 Yıl Önceki Göçün Tanığı Dodge Rahmi M. Koç Müzesi´nde Sergileniyor

Hibrit Çalışma İle İş Birliğine Dayalı Üretim Çağı Başlıyor

ŞİRKETLERİN GELECEĞİNİ DATAROBOT ŞEKİLLENDİRECEK

Dijital Oyunlara Yapılan Harcamalar Yüzde 48 Arttı

ESKİ BAKAN BELEDİYE OTOBÜSÜ ŞÖFÖRÜ OLDU

HAVAİ FİŞEK FABRİKASINDA PATLAMA 23 ÖLÜ ! 40 YARALI

OLASI BİR KUZEY KORE SALDIRISINDA 15 BİN KİŞİ ÖLEBİLİR

KENDİSİNİ SİGARAYA BAŞLATAN ARKADAŞINI ÖLDÜRDÜ !

SURİYE SINIRI´NDA PATLAMA ! TÜRK MÜHENDİS HAYATINI KAYBETTİ

Rusya ve ABD Arasında Sıcak Çatışma !

ABD Suriye´yi Vurdu ! Sivil Kayıplar Var !

Son dakika.. Rusya´da Patlama

Almanya´dan Hannover Programına İptal Kararı...

Somali Havalimanı´nda Patlama: 10 Ölü 30 Yaralı !